Gepubliceerd: 14 september 2015

Bevolkingsdaling – of kortweg krimp – doet zich vooral voor aan de randen van Nederland. In Noord-Nederland treedt krimp onder meer op in Noordoost-Groningen, Zuidoost-Drenthe en Zuidoost-Fryslân. Krimp heeft ingrijpende gevolgen voor het voorzieningsniveau, mobiliteit, onderwijs, de huizenmarkt en de leefbaarheid in de regio. De provincies spelen een regisserende rol in een netwerk van gemeenten, woningbouwcorporaties, zorginstellingen, etc. en subsidiëren projecten om de negatieve gevolgen van krimp het hoofd te bieden. De Rekenkamer heeft met dit onderzoek beoogd Statenleden inzicht te geven in de wijze waarop de provincie haar regierol vervult. Daarnaast heeft zij de omvang en aard van de subsidies in beeld gebracht die de provincie in het kader van het krimpbeleid verstrekt. Verder kwam de wijze waarop de provincie vaststelt of haar inspanningen succes hebben en hoe Gedeputeerde Staten Provinciale Staten daarvan op de hoogte zijn gesteld aan de orde.

Uit het onderzoek blijkt dat de aanpak van de krimp per provincie en per regio sterk verschilt. In Groningen is de krimpproblematiek het meest urgent en worden veruit de meeste middelen ingezet. In de regio Eemsdelta heeft een samenspel van de provincie Groningen met adviesbureaus geleid tot een goed plan om de gevolgen van krimp op te vangen. Een risico is, dat de provincie afhankelijk wordt van deze adviesbureaus. Voor De Marne ligt ook een goed plan. In Oost-Groningen is dat niet zo; de impasse in dit gebied moet doorbroken worden, vinden zowel de Rekenkamer als de provincie. De provincie Drenthe heeft op het gebied van krimp nog geen visie geformuleerd en geen uitvoeringsprogramma opgesteld. In Drenthe neemt de provincie niet het voortouw, maar reageert wel adequaat op initiatieven van anderen. De provincie Fryslân heeft op het gebied van krimp veel beleidsdocumenten en overlegstructuren. De doelen zijn echter vaag en het risico bestaat dat niemand zich verantwoordelijk voelt voor het eindresultaat. Het krimpbeleid bevindt zich zowel in Drenthe als in Fryslân nog steeds in de voorbereidende en planvormende fase.

Wilt u meer lezen over dit onderzoek? Kijk dan bij downloads. 

Gepubliceerd: 11 april 2016

Samenvatting
De Noordelijke Rekenkamer heeft, zoals aangegeven in het onderzoeksprogramma 2014–2015, een onderzoek uitgevoerd naar de doorwerking van het ruimtelijke beleid van de provincies Drenthe, Fryslân en Groningen in gemeentelijke plannen. Het onderzoek heeft zich gericht op de periode 2009 tot en met 2014, dat is de periode na invoering van de nieuwe Wet op de ruimtelijke ordening (Wro) in 2008. Onderzocht is hoe de provincie met de beschikbare Wro-instrumenten ervoor heeft gezorgd dat provinciale ruimtelijke belangen op een juiste wijze doorwerken in gemeentelijke ruimtelijke plannen.

Instrumenten
Provinciale Staten formuleren provinciale ruimtelijke belangen die gerelateerd zijn aan verschillende beleidsthema’s, zoals natuur, landschap en infrastructuur. De provinciale belangen zijn dikwijls ruim geformuleerd – bijvoorbeeld ‘ruimtelijke kwaliteit’, ‘open landschap’, ‘behoud en ontwikkeling van kernkwaliteiten’– wat tot interpretatieverschillen kan leiden. In de normstelling wordt regelmatig verwezen naar algemeen geformuleerde visies, waardoor de scheiding tussen visie en normstelling niet zo strikt is als was beoogd in de Wro van 2008.

Provinciale Staten kunnen een inpassingsplan opstellen voor ruimtelijke plannen die gemeentegrenzen overschrijden. Aanvankelijk aarzelden de provincies dit instrument in te zetten, maar inmiddels is het inpassingsplan geaccepteerd als doelmatig en efficiënt instrument.

Gedeputeerde Staten kunnen zienswijzen indienen tegen gemeentelijke bestemmingsplannen en omgevingsvergunningen. Wanneer de plannen zijn vastgesteld kunnen zij een reactieve aanwijzing geven en zo een deel van een gemeentelijk bestemmingsplan buiten werking stellen. Deze instrumenten zijn in de onderzoeksperiode niet vaak gebruikt. Provinciale zienswijzen gaan vooral over technische details. De provincies geven de voorkeur aan overleg met de gemeenten en zijn over het algemeen tevreden over de manier waarop gemeenten rekening houden met de provinciale ruimtelijke belangen.

De laatste optie is om tegen een vastgesteld gemeentelijk bestemmingsplan bij de rechter in beroep te gaan. De provincie Groningen deed dat 18 keer in deze periode; de provincies Drenthe en Fryslân geen enkele keer.

Doorwerking
Om de uitbreiding van agrarische bebouwing ruimtelijk in te passen hebben de drie provincies een vergelijkbare methode ontwikkeld waarbij experts en initiatiefnemers ‘keukentafelgesprekken’ voeren over onder andere kleur- en materiaalgebruik, nokhoogte en erfbeplanting (landschappelijke inpassing). De Rekenkamer constateert dat deze methode (nog) vrijblijvend is. In de praktijk blijkt tevens dat het toezicht op het uitvoeren van het landschappelijke inpassingsplan nog te wensen overlaat. Provinciale Staten worden hierover niet vanzelfsprekend geïnformeerd.

U kunt het volledige rapport, de nota's van bevindingen en het onderzoeksplan downloaden bij het tabblad downloads.  

Gepubliceerd: 11 november 2015

De Noordelijke Rekenkamer heeft een terugblikonderzoek uitgevoerd naar het duurzaam gebruik van bedrijventerreinen en het saneren van verontreinigde bodems met risico’s voor de volksgezondheid, de zogeheten humane spoedlocaties. In een terugblik onderzoekt de Rekenkamer of de provincie aanbevelingen uit eerdere rekenkameronderzoeken heeft geïmplementeerd en of dit heeft geleid tot verbeteringen in de uitvoering.

In 2009 heeft de Rekenkamer vastgesteld dat er in de provincies Groningen, Drenthe en Fryslân een overaanbod is aan nieuw bedrijventerrein en dat op bestaande, verouderde terreinen de leegstand toeneemt en de ruimtelijke kwaliteit achteruitgaat. Uit de terugblik blijkt dat door de Noordelijke provincies weliswaar stappen zijn gezet om het gesignaleerde probleem aan te pakken, maar het beoogde doel is nog niet bereikt. Er is nog steeds sprake van een overaanbod aan bedrijventerrein en het opknappen van verouderde terreinen verloopt in een te traag tempo.

In 2011 heeft de Rekenkamer in de provincies Groningen, Drenthe en Fryslân een onderzoek uitgevoerd naar de aanpak van ernstig vervuilde bodems met risico’s voor de volksgezondheid, de zogeheten humane spoedlocaties. De landelijke doelstelling is dat deze spoedlocaties uiterlijk eind 2015 zijn gesaneerd dan wel dat er maatregelen zijn genomen om de risico’s te beheersen. Uit de terugblik blijkt dat de Noordelijke provincies alle aanbevelingen hebben overgenomen. Bij de provincies Fryslân en Groningen heeft dit er toe geleid dat een forse versnelling is doorgevoerd in de aanpak van de spoedlocaties, zodat zij nu, in tegenstelling tot eind 2011, ook zicht hebben op het behalen van de landelijke doelstelling. De provincie Drenthe heeft haar voortvarende aanpak bestendigd met als resultaat dat alle locaties met humane risico’s eind 2015 zullen zijn gesaneerd.

U kunt het onderzoeksrapport downloaden bij het tabblad downloads.  

Gepubliceerd: 13 april 2015

In het kader van het onderzoeksprogramma 2014-2015 heeft de Noordelijke Rekenkamer een onderzoek uitgevoerd naar het onderhoud van provinciale wegen, kanalen, bruggen en sluizen. De provincie is wettelijk verplicht om de infrastructuur in een goede staat te onderhouden. Door bezuinigingen zijn de beschikbare onderhoudsbudgetten voor de infrastructuur de afgelopen jaren flink onder druk komen te staan met als risico dat er achterstanden in het onderhoud ontstaan. Hierdoor neemt de kwaliteit van de te onderhouden objecten gestaag af en kan functieverlies gaan optreden.

Het door de Rekenkamer uitgevoerde onderzoek heeft betrekking op de periode 2007-2013. Nagegaan is  hoe de provincies zijn omgegaan met het spanningsveld tussen enerzijds de verplichting om de infrastructuur in een goede staat te houden en anderzijds het afgenomen beschikbare onderhoudsbudget. De resultaten van het onderzoek zullen op 13 april gepresenteerd worden aan de statenleden van de provincies Groningen, Drenthe en Fryslân. Direct na publicatie zullen de onderzoeksrapporten voor een ieder beschikbaar worden gesteld op de website van de Noordelijke Rekenkamer. 

Wilt u meer lezen over dit onderzoek? Kijk dan bij downloads.